Czym jest analiza BIA? Ocena ryzyka biznesowego a ISO 22301

Zakłócenia w dostawach, awarie systemów, rosnące wymagania regulatorów – każda z tych sytuacji może realnie zatrzymać działanie firmy. Właśnie dlatego coraz więcej organizacji sięga po narzędzia, które pomagają przygotować się na przestoje i zminimalizować ich skutki. Jednym z najważniejszych procesów w tym obszarze jest Business Impact Analysis (BIA), czyli analiza wpływu na działalność biznesową. Umożliwia ona zrozumienie, które działania wymagają priorytetowej ochrony oraz jak szybko trzeba je przywrócić, by uniknąć strat finansowych, prawnych i reputacyjnych. Jak przebiega analiza BIA, czym różni się od oceny ryzyka i jakie standardy regulują jej wdrażanie?

Czym jest analiza Business Impact Analysis (BIA)?

Business Impact Analysis (BIA) to usystematyzowany proces, który pozwala określić, jakie skutki dla organizacji niesie przerwanie jej podstawowych działań. Obejmuje identyfikację procesów o największym znaczeniu operacyjnym oraz ocenę konsekwencji ich czasowego wstrzymania – zarówno finansowych, jak i prawnych czy wizerunkowych. BIA uwzględnia zależności pomiędzy działami, technologiami, zasobami ludzkimi i zewnętrznymi partnerami. Stanowi podstawę do tworzenia Planu Ciągłości Działania (BCP), umożliwiającego szybkie reagowanie w przypadku zakłóceń i sprawne przywrócenie działalności. Stanowi podstawę do tworzenia i cyklicznego aktualizowania Planu Ciągłości Działania (BCP), zgodnie z wymaganiami normy ISO 22301.

Dowiedz się więcej: Korzyści normy ISO 22301 w organizacji – kto powinien ją wdrożyć?

Jakie są cele analizy BIA?

Głównym celem BIA jest wyodrębnienie działań, których ciągłość ma największe znaczenie dla stabilności organizacji. Proces ten pozwala:

• wskazać procesy, których przerwanie bezpośrednio wpływa na zdolność operacyjną firmy,
• oszacować skutki przestoju – od strat finansowych, przez ryzyko kar administracyjnych, po utratę zaufania klientów;
• ustalić istotne parametry czasowe i techniczne, w tym:

1. RTO (Recovery Time Objective) – maksymalny dopuszczalny czas przestoju danego procesu;
2. MTPD/MAO (Maximum Tolerable Period of Disruption) – najdłuższy czas, przez który organizacja może tolerować zakłócenie, zanim wystąpią skutki nieodwracalne;
3. MBCO (Minimum Business Continuity Objective) – minimalny poziom działalności, który musi być utrzymany, aby organizacja mogła nadal funkcjonować;
4. RPO (Recovery Point Objective) – maksymalna akceptowalna utrata danych, wyrażona w czasie (np. ostatnie 4 godziny danych;
5. przygotować solidne podstawy do budowy skutecznych scenariuszy odtwarzania działań operacyjnych.

Dlaczego analiza wpływu biznesowego jest kluczowa dla organizacji?

Business Impact Analysis pomaga lepiej zrozumieć, jakie procesy są niezbędne do utrzymania działalności firmy i jakie skutki może wywołać ich nagłe przerwanie. Dzięki analizie organizacja może:

• określić, które działania wymagają najszybszego przywrócenia, aby uniknąć strat finansowych, wizerunkowych lub prawnych;
• opracować scenariusze reagowania i podejmować świadome decyzje w sytuacjach kryzysowych;
• efektywnie zarządzać zasobami, koncentrując wsparcie tam, gdzie jest najbardziej potrzebne;
• zwiększyć swoją odporność operacyjną i wykazać się gotowością do działania, co wzmacnia zaufanie ze strony klientów, partnerów i instytucji nadzorczych.

BIA a ocena ryzyka biznesowego – czym się różnią?

Analiza BIA skupia się na skutkach przerwania działalności. Pozwala wskazać procesy, które muszą zostać przywrócone w określonym czasie, aby firma mogła dalej działać. Ocena ryzyka odnosi się do zagrożeń i prawdopodobieństwa ich wystąpienia. BIA odpowiada na pytanie: „Co się stanie, jeśli dany proces zostanie zakłócony?”, a ocena ryzyka – „Co może wywołać to zakłócenie i jak bardzo jest to prawdopodobne?”. Oba podejścia uzupełniają się i razem dają pełen obraz podatności organizacji. Norma ISO 22301 wymaga, aby organizacja stosowała zarówno analizę BIA, jak i ocenę ryzyka jako komplementarne elementy systemu zarządzania ciągłością działania.

Jakie korzyści niesie wdrożenie analizy BIA w organizacji?

Systematyczne stosowanie analizy BIA przekłada się na konkretne efekty zarządcze, operacyjne i wizerunkowe. Organizacja zyskuje:

• krótszy czas przestoju dzięki przygotowanym scenariuszom działania,
• skuteczniejsze plany awaryjne i procedury odtwarzania procesów,
• lepsze dopasowanie zasobów do rzeczywistych potrzeb operacyjnych,
• zgodność z wymaganiami normatywnymi i regulacyjnymi (np. ISO 22301, DORA, NIS2),
• zwiększoną odporność na zmiany otoczenia i większą stabilność konkurencyjną.

Jak przeprowadzić analizę BIA krok po kroku

BIA to usystematyzowany proces, który wymaga zaangażowania całej organizacji. Analiza musi być udokumentowana, cyklicznie aktualizowana oraz oparta na danych rzeczywistych – zgodnie z wymaganiami ISO 22301. Z jakich kroków się składa?

Krok 1: Identyfikacja krytycznych procesów biznesowych

Na tym etapie należy wskazać, które procesy bezpośrednio wpływają na funkcjonowanie firmy. W analizę powinni być zaangażowani właściciele procesów, liderzy operacyjni i techniczni. Należy również uwzględnić zależności między procesami, lokalizacjami, technologią oraz dostawcami zewnętrznymi.

Krok 2: Określenie wpływu zakłóceń

Kolejnym etapem jest ocena skutków przestoju analizowanego procesu w różnych przedziałach czasowych, takich jak 4, 24 czy 72 godziny. Pod uwagę należy wziąć m.in. wpływ na finanse, realizację zobowiązań wobec klientów, zgodność z regulacjami oraz reputację firmy. Do oceny wykorzystuje się dane empiryczne: wywiady, analizy finansowe, zapisy operacyjne.

Krok 3: Wyznaczenie maksymalnego dopuszczalnego czasu przestoju (MAO, MTPD)

Właściciele procesów wskazują moment, w którym zakłócenie staje się nieakceptowalne. Na tej podstawie określa się:

• RTO – czas przywrócenia działania procesu;
• MBCO – minimalny poziom działania w sytuacji awaryjnej;
• RPO – graniczny punkt przywracania danych (np. ostatnia akceptowalna kopia zapasowa).

Krok 4: Określenie wymaganych zasobów

Dla każdego procesu należy stworzyć listę zasobów krytycznych: ludzi, lokalizacji, systemów IT, danych, sprzętu, dostawców. Ocena obejmuje gotowość ich przywrócenia oraz zależności między nimi. W przypadku IT należy szczegółowo przeanalizować wymagania co do backupów i dostępności systemów.

Krok 5: Opracowanie strategii i planu działania

Na podstawie powyższych danych opracowuje się plan przywracania działalności. Zawiera on:

• priorytety działań i zasobów,
• scenariusze alternatywne,
• procedury awaryjne (BCP),
• harmonogramy testów i ćwiczeń.

ISO 22301 a analiza BIA – jakie są powiązania?

Analiza BIA nie funkcjonuje w oderwaniu od standardów – jej miejsce i rola zostały precyzyjnie określone w normie ISO 22301:2020 – Bezpieczeństwo i odporność – Systemy zarządzania ciągłością działania – Wymagania. Ten międzynarodowy dokument wyznacza ramy skutecznego zarządzania ciągłością działania i stanowi punkt odniesienia dla organizacji, które chcą uporządkować swoje działania w tym obszarze. BIA jest jednym z filarów systemu opisanego w normie i stanowi bazę do podejmowania świadomych decyzji o zabezpieczeniu działalności firmy. 

BIA jest elementem fazy „Plan” w cyklu PDCA i stanowi punkt wyjścia do projektowania strategii oraz planów ciągłości działania.

Czym jest norma ISO 22301 i dlaczego jest ważna?

ISO 22301:2020 to międzynarodowy standard, który definiuje wymagania dla systemu zarządzania ciągłością działania. Pomaga firmom przygotować się na przerwy w działalności, np. awarie, kryzysy lub zakłócenia w łańcuchu dostaw. Wskazuje, jak planować, wdrażać i doskonalić działania zapewniające dalsze funkcjonowanie organizacji w trudnych warunkach.

Norma ma zastosowanie w każdej firmie, niezależnie od branży czy wielkości. Opiera się na cyklu zarządzania PDCA (Plan–Do–Check–Act), który pozwala systematycznie weryfikować i usprawniać działania. Certyfikacja ISO 22301 zwiększa wiarygodność organizacji i pokazuje jej gotowość do reagowania w sytuacjach kryzysowych.

Rola BIA w zarządzaniu ciągłością działania wg ISO 22301

Analiza wpływu biznesowego (BIA) jest jednym z obowiązkowych elementów systemu opisanego w normie. Została ujęta w fazie „Funkcjonowanie” w cyklu PDCA. Jej celem jest wskazanie procesów, których przerwanie najbardziej obciąży firmę – finansowo, prawnie lub operacyjnie.

Wyniki BIA są bezpośrednio powiązane z oceną ryzyka i wyborem odpowiednich scenariuszy reagowania. Organizacja powinna dokumentować ustalenia wynikające z analizy i regularnie je aktualizować. Zebrane dane są podstawą do tworzenia procedur awaryjnych oraz do ustalania, które działania należy przywrócić w pierwszej kolejności. Bez tego etapu trudno mówić o skutecznym zarządzaniu ciągłością działania.

Jak CeCert wspiera firmy w procesie certyfikacji 22301?

CeCert to doświadczona jednostka certyfikująca, która pomaga organizacjom potwierdzić skuteczność systemu zarządzania ciągłością działania zgodnie z normą ISO 22301. Współpraca z CeCert oznacza:

• rzetelny i sprawny audyt certyfikacyjny, prowadzony przez praktyków z wieloletnim doświadczeniem;
• możliwość przeniesienia aktualnych certyfikatów od innych jednostek zgodnie z procedurą IAF MD 2:2017;
• specjalistyczne szkolenia dla audytorów wewnętrznych i wiodących, przygotowujące do pracy w zgodzie z wymaganiami normy;
• sprawną komunikację, elastyczność terminów i transparentne zasady wyceny, dostosowane do potrzeb klienta.

CeCert to doświadczeni audytorzy z praktycznym podejściem do zarządzania ciągłością działania i jednostka certyfikująca, która wspiera firmy w ocenie spełnienia wymagań normy, przyczyniając się do tworzenia systemów realnie zwiększających odporność organizacji.

Aktualności